Is eczeem gevaarlijk tijdens de zwangerschap? Risico’s, symptomen en veilige behandelingen uitgelegd

Zwanger zijn brengt veel veranderingen met zich mee: lichamelijk, hormonaal én emotioneel. Voor veel vrouwen betekent dit ook dat bestaande huidaandoeningen, zoals eczeem, verergeren of juist voor het eerst optreden. Dat kan behoorlijk schrikken zijn, zeker als je je afvraagt of eczeem gevaarlijk is voor jouw baby.

Hoewel eczeem meestal niet direct schadelijk is voor de gezondheid van de ongeboren baby, kan het wel een grote invloed hebben op het welzijn van de aanstaande moeder. Hevige jeuk, slapeloze nachten en zorgen over medicijngebruik kunnen de zwangerschap zwaarder maken dan nodig is. Daarom is het belangrijk om goed te begrijpen wat eczeem precies is, welke vormen er zijn en welke veilige behandelingen je tijdens de zwangerschap kunt gebruiken.

Wat is eczeem precies?

Eczeem is een ontstekingsreactie van de huid, waarbij de huidbarrière verstoord is. De huid verliest gemakkelijker vocht en laat sneller prikkels, allergenen en irriterende stoffen door. Daardoor ontstaan klachten zoals roodheid, schilfering en jeuk. Eczeem is niet besmettelijk, maar kan wel chronisch zijn en in aanvallen (opvlammingen) terugkomen.

De meest voorkomende vorm bij volwassenen is constitutioneel of atopisch eczeem, dat vaak samenhangt met andere allergische aandoeningen zoals astma of hooikoorts. Daarnaast bestaan er ook andere vormen, zoals contacteczeem (door contact met een bepaalde stof), seborroïsch eczeem (vaak op de hoofdhuid en in het gezicht) en nummulair eczeem (ronde, muntvormige plekken).

Waarom verergert eczeem vaak tijdens de zwangerschap?

Tijdens de zwangerschap verandert er veel in het lichaam. Hormonen schommelen, het immuunsysteem past zich aan en de huid staat onder meer spanning. Al deze factoren kunnen invloed hebben op eczeem. Bij sommige vrouwen verbetert eczeem juist, maar een aanzienlijk deel merkt dat de klachten verergeren.

Belangrijke oorzaken voor verergering zijn onder andere:

Hormonale veranderingen die de huid gevoeliger maken.
Een veranderde immuunrespons, waardoor ontstekingsreacties anders verlopen.
Toename van stress, spanning en slaapgebrek, die eczeem kunnen uitlokken.
Snellere uitdroging van de huid, bijvoorbeeld doordat je lichaam meer vocht nodig heeft.

Daarom is het essentieel om tijdens de zwangerschap extra goed voor je huid te zorgen en op tijd hulp te zoeken als de klachten toenemen.

Is eczeem gevaarlijk voor de baby?

De grote vraag is natuurlijk: vormt eczeem tijdens de zwangerschap een gevaar voor de ongeboren baby? In de meeste gevallen is het antwoord geruststellend: nee, mild tot matig eczeem is op zichzelf niet schadelijk voor de baby. De ontsteking bevindt zich in de huid en heeft geen direct effect op de ontwikkeling van het kind.

Toch zijn er een paar belangrijke nuances en indirecte risico’s waarmee je rekening moet houden:

Indirecte gevolgen van slecht slapen. Hevige jeuk kan nachtrust ernstig verstoren. Langdurig slaaptekort kan leiden tot meer stress, verminderde weerstand en een grotere kans op somberheid. Dit is niet ideaal tijdens de zwangerschap en kan het algemene welzijn van moeder én kind beïnvloeden.
Stress en emotionele belasting. Chronische jeuk en zichtbare huidafwijkingen kunnen onzekerheid en stress veroorzaken. Hoge stressniveaus worden in verband gebracht met een minder comfortabele zwangerschap en mogelijk meer klachten.
Risico op infecties. Door krabben kunnen er wondjes ontstaan, waarin bacteriën makkelijk binnendringen. Een onbehandelde huidinfectie kan in ernstige gevallen wél invloed hebben op de algemene gezondheid van de moeder, en indirect ook op de zwangerschap.
Onveilig medicijngebruik. Niet elk geneesmiddel tegen eczeem is geschikt voor gebruik tijdens de zwangerschap. Onjuist of onverantwoord gebruik kan risico’s meebrengen.

Samengevat: eczeem zelf is meestal niet direct gevaarlijk voor je baby, maar de gevolgen van ernstige, onbehandelde eczeemklachten verdienen wel serieuze aandacht.

Wanneer wordt eczeem tijdens de zwangerschap wél zorgelijk?

Hoewel de meeste vormen van eczeem relatief onschuldig zijn, zijn er situaties waarin het extra belangrijk is om direct contact op te nemen met een huisarts, verloskundige of dermatoloog. Let vooral op de volgende signalen:

Zeer uitgebreide uitslag die een groot deel van het lichaam bedekt.
Blaren, vochtige plekken, geelgroene korsten of een sterk branderig gevoel.
Koorts, algehele malaise of je je plotseling erg ziek voelen naast de huidklachten.
Plotselinge, heftige verergering van eczeem die niet reageert op de gebruikelijke verzorging.
Tekenen van een huidinfectie, zoals toegenomen pijn, warmte, pus of een vieze geur.

Een voorbeeld van een ernstiger probleem is een secundaire bacteriële infectie, bijvoorbeeld door Staphylococcus aureus. Ook een herpesinfectie op eczeemplekken (zogeheten eczema herpeticum) kan gevaarlijk zijn en vraagt om snelle medische hulp. Wacht in dergelijke gevallen niet af, maar neem direct contact met een zorgverlener op.

Mag je eczeem behandelen tijdens de zwangerschap?

Een veelvoorkomende misvatting is dat bijna geen enkel medicijn veilig is tijdens de zwangerschap. Daardoor stoppen sommige vrouwen uit angst met hun gebruikelijke eczeembehandeling. Dit is jammer, want onbehandelde eczeemklachten kunnen veel meer last veroorzaken dan nodig is. Veel middelen zijn, mits juist gebruikt, wél veilig.

Belangrijk is dat je altijd overlegt met je behandelend arts of verloskundige, zeker als je nieuwe medicatie wilt starten of bestaande zalfjes wilt blijven gebruiken. Zelf dokteren met vrij verkrijgbare crèmes zonder advies is af te raden.

Veilige basisverzorging van eczeem tijdens de zwangerschap

Goede basisverzorging is de hoeksteen van eczeembehandeling, ook tijdens de zwangerschap. Dit zijn maatregelen die vrijwel altijd veilig zijn en veel klachten kunnen verminderen.

Dagelijks insmeren met vette crèmes of zalven. Kies voor parfumvrije, hypoallergene producten. Vette zalf helpt de huidbarrière te herstellen en vermindert jeuk.
Vermijd irriterende stoffen. Denk aan agressieve zepen, sterk geparfumeerde douchegels, wasverzachters en schoonmaakmiddelen zonder handschoenen.
Kort en lauw douchen. Heet water droogt de huid uit. Beperk de doucheruimte tot enkele minuten en dep de huid voorzichtig droog.
Kies voor zachte, ademende kleding. Natuurlijke materialen zoals katoen irriteren meestal minder dan synthetische of wolrijke stoffen.
Probeer krabben te voorkomen. Knip nagels kort en gebruik eventueel katoenen handschoentjes in bed om beschadiging door krabben te beperken.

Deze maatregelen zijn veilig en vormen de basis, ongeacht welke aanvullende behandeling jouw arts eventueel adviseert.

Medicijnen tegen eczeem: wat is toegestaan?

Naast basisverzorging worden vaak medicinale zalven of crèmes ingezet. Tijdens de zwangerschap gelden hiervoor specifieke aanbevelingen. Hieronder een algemeen overzicht; jouw persoonlijke situatie kan afwijken, dus overleg altijd met een professional.

Lokale corticosteroïden (hormoonzalven). Mild tot matig sterke hormoonzalven worden meestal als veilig beschouwd wanneer ze kortdurend en op beperkte huidoppervlakken worden gebruikt. Het is belangrijk om ze volgens voorschrift te gebruiken en niet te royaal te smeren.
Kalkineurineremmers (zoals tacrolimus of pimecrolimus). Over deze middelen is minder onderzoek beschikbaar bij zwangere vrouwen. Soms worden ze toch voorgeschreven, maar altijd na een zorgvuldige afweging door een specialist.
Orale antihistaminica. Sommige soorten kunnen helpen tegen jeuk en zijn relatief veilig tijdens de zwangerschap, maar niet allemaal. Je arts kan een geschikt middel kiezen dat past bij jouw zwangerschapsfase.
Systemische middelen (tabletten of injecties). Zwaardere medicatie tegen eczeem, zoals bepaalde immuunsuppressiva of biologicals, vereist zeer nauw overleg met een dermatoloog en gynaecoloog. In veel gevallen wordt gebruik tijdens de zwangerschap beperkt of alleen onder strikte controle toegepast.

Gebruik nooit op eigen initiatief sterke zalven of tabletten die je nog in huis hebt van voor de zwangerschap. Laat altijd controleren of deze nog veilig zijn voor jou en jouw baby.

Eczeem, allergieën en erfelijkheid: wat betekent het voor je kind?

Eczeem komt vaak voor binnen families. Als één of beide ouders eczeem, astma of hooikoorts hebben, is de kans groter dat het kind ook een atopische aanleg heeft. Dat betekent echter niet dat je baby automatisch ernstige eczeem zal ontwikkelen.

Er zijn aanwijzingen dat een goede huidverzorging bij baby’s met een verhoogd risico kan helpen om eczeem deels te voorkomen of uit te stellen. Denk aan regelmatig insmeren met neutrale, vette crèmes en het vermijden van irriterende stoffen. Hierover kun je na de geboorte advies vragen aan het consultatiebureau, de huisarts of een dermatoloog.

Belangrijk om te weten: het hebben van eczeem tijdens de zwangerschap is op zichzelf geen direct gevaar voor de baby. Wel zegt het iets over de mogelijke aanleg binnen de familie. Het kan daarom zinvol zijn om je alvast te informeren over huidverzorging bij baby’s met een gevoelige huid.

Leefstijl, voeding en eczeem tijdens de zwangerschap

Veel aanstaande moeders vragen zich af of voeding eczeem beïnvloedt. Het antwoord is niet voor iedereen hetzelfde. Bij sommige vrouwen lijkt een duidelijk verband te bestaan tussen het eten van bepaalde producten en het verergeren van eczeem, terwijl anderen geen verschil merken.

Eliminatiediëten alleen onder begeleiding. Het zomaar schrappen van grote groepen voedingsmiddelen (zoals zuivel of granen) kan leiden tot tekorten, die tijdens de zwangerschap extra ongewenst zijn. Als je vermoed dat een specifiek voedingsmiddel jouw eczeem verergert, bespreek dit dan met een arts of diëtist.
Gezonde, gevarieerde voeding. Voldoende vitamines, mineralen, eiwitten en gezonde vetten ondersteunt een sterke huidbarrière en een goed immuunsysteem. Dit is niet alleen gunstig voor jouw huid, maar ook voor de groei van je baby.
Hydratatie. Genoeg water drinken helpt om huid en lichaam goed gehydrateerd te houden. Combineer dit met vette crèmes voor optimaal effect.

Naast voeding spelen ook andere leefstijlfactoren een rol, zoals stressmanagement, voldoende slaap en beweging. Hoewel eczeem hiermee niet volledig verdwijnt, kun je klachten vaak wel verminderen.

Praktische tips om beter met eczeem om te gaan tijdens de zwangerschap

Het leven met eczeem kan uitdagend zijn, maar met een aantal praktische strategieën kun je je dagelijks leven tijdens de zwangerschap vaak een stuk comfortabeler maken.

Maak een verzorgingsroutine. Smeer de huid op vaste momenten, bijvoorbeeld na het douchen en voor het slapengaan. Routine helpt om de huid langdurig in goede conditie te houden.
Communiceer met je zorgverleners. Vertel je verloskundige, huisarts en eventueel dermatoloog over je eczeem en hoe je je voelt. Zo kunnen zij beter met je meedenken.
Let op je omgeving. Droge lucht door verwarming kan eczeem verergeren. Een luchtbevochtiger of bakje water aan de verwarming kan helpen.
Zoek emotionele steun. Praat met partner, vrienden of lotgenoten (bijvoorbeeld via online fora) over je klachten. Je staat er niet alleen voor.
Neem je klachten serieus. Bagatelliseer je jeuk en huidpijn niet. Een goede behandeling mag je kwaliteit van leven verbeteren, ook tijdens de zwangerschap.

Wanneer moet je direct medische hulp zoeken?

In sommige gevallen is het verstandig om niet alleen een afspraak te plannen, maar direct contact op te nemen met een huisarts, huisartsenpost of verloskundige. Dat geldt in elk geval als je:

Plotseling zeer uitgebreide of pijnlijke huidafwijkingen krijgt.
Koorts, koude rillingen of een ziek gevoel hebt naast je eczeem.
Denkt dat je huid geïnfecteerd is (pus, korsten, sterke roodheid, snelle uitbreiding).
Medicijnen gebruikt tegen eczeem waarvan je niet zeker weet of ze veilig zijn voor de zwangerschap.
Je ernstig zorgen maakt over je klachten of die van je ongeboren baby.

Artsen en verloskundigen zijn gewend om mee te denken over eczeem tijdens de zwangerschap en kunnen je geruststellen of zo nodig doorverwijzen naar een specialist.

Samenvatting: hoe gevaarlijk is eczeem tijdens de zwangerschap?

Eczeem is een vervelende, vaak hardnekkige huidaandoening die tijdens de zwangerschap kan verergeren door hormonale en immuunveranderingen. Voor de meeste vrouwen geldt gelukkig dat eczeem niet direct gevaarlijk is voor de ongeboren baby. De ontsteking blijft beperkt tot de huid en heeft in de regel geen rechtstreekse invloed op de ontwikkeling van het kind.

Indirect kan ernstig eczeem wel problemen geven, vooral door slaapgebrek, stress en een verhoogde kans op huidinfecties. Daarom is het belangrijk om klachten serieus te nemen, de huid goed te verzorgen en in overleg met jouw arts veilige behandelingen te gebruiken. Vette crèmes, milde huidverzorging en zorgvuldig gekozen medicatie kunnen veel verlichting geven.

Twijfel je of je eczeem nog binnen het normale verloop valt, maak je je zorgen over je baby of gebruik je medicijnen waarvan je niet zeker weet of ze veilig zijn? Neem dan altijd contact op met een zorgverlener. Zo voorkom je onnodige angst en kun je, ondanks eczeem, zo comfortabel mogelijk van je zwangerschap genieten.